مقدمه
اتحادیه اروپا در حال اجرای یکی از بزرگترین اصلاحات زیستمحیطی تاریخ تجارت بینالملل است. سازوکار تعدیل مرزی کربن (CBAM – Carbon Border Adjustment Mechanism) از ژانویه ۲۰۲۶ به اجرا در میآید و قرار است بر صنایع پرکربن از جمله سیمان، فولاد، آلومینیوم، برق، هیدروژن ، کود و خاک فسفات اثر مستقیم بگذارد.
بر اساس این قانون، هر کالایی که وارد اتحادیه اروپا میشود باید یا با روشهای کمکربن تولید شده باشد، یا هزینهٔ انتشار کربن تولید خود را در مرز پرداخت کند.
این سیاست به ظاهر زیستمحیطی، میتواند توازن جهانی بازار فسفات را بهطور جدی دگرگون کند.
دو مسیر پیشروی اروپا در دوران پس از CBAM
با اجرای CBAM، واردکنندگان اروپایی در صنعت کود و فسفات عملاً با دو انتخاب استراتژیک مواجهاند:
۱. ادامه واردات محصولات نهایی (کودهای فسفاته و اسید فسفریک)
اروپا در کوتاهمدت ترجیح میدهد واردات DAP، MAP و اسید فسفریک را ادامه دهد و عوارض مربوط به انتشار کربن را پرداخت کند.
اما در بلندمدت، برای کاهش هزینهها، فشار به تأمینکنندگان آسیایی و خاورمیانهای افزایش مییابد تا تولید خود را مطابق با استانداردهای کمکربن اروپا انجام دهند.
این تغییر مسیر، بهمرور زمینهساز شکلگیری یک بازار جدید برای فسفات سبز (Green Phosphate) خواهد بود؛ محصولاتی با ردپای کربن پایین و قابلیت تأیید زیستمحیطی در سطح بینالمللی.
۲. واردات خاک فسفات و تولید داخلی
گزینه دوم، کنترل کامل زنجیره تأمین در داخل خاک اروپا است.
در این حالت، شرکتهای اروپایی به جای خرید اسید یا کود آماده، خاک وارد کرده و اسید فسفریک و کودهای فسفاته را خود تولید کرده تا انتشار CO₂ را در حداقل ممکن نگه دارند.
اما این مسیر ساده نیست. احداث واحدهای تولید اسید فسفریک، مدیریت پسماندهای گچی (Gypsum Stack) و دریافت مجوزهای زیستمحیطی، به سرمایهگذاری بسیار سنگین و هماهنگی مقرراتی نیاز دارد.
تأثیر CBAM بر بازار جهانی خاک فسفات
در کوتاهمدت (۲۰۲۵ تا ابتدای ۲۰۲۶)، پیشبینی میشود که تقاضای خاک افزایش موقت داشته باشد. زیرا واردکنندگان، پیش از اجرای CBAM، تلاش میکنند موجودی انبارهای خود را افزایش دهند و ریسک مالیات کربن را کاهش دهند.
اما در بلندمدت، بازار وارد فاز تعادل جدیدی میشود:
اروپا بخشی از نیاز خود را از طریق تولید داخلی تأمین خواهد کرد، در حالیکه صادرات کود از آسیا به اروپا کاهش مییابد.
در مجموع، حجم جهانی تقاضا تغییر چندانی نمیکند — فقط مسیر تجارت جهانی خاک دگرگون میشود.
آینده بازار فسفات در سایه CBAM
اجرای CBAM نهتنها قیمت کود و اسید فسفریک را تغییر میدهد، بلکه میتواند نقشه تجارت جهانی خاک فسفات را بازتعریف کند.
اروپا برای اطمینان از پایینترین سطح انتشار کربن، احتمالاً به خرید مستقیم خاک فسفات و کنترل فرآیند تولید روی میآورد.
در این میان، کشورهای صادرکنندهٔ شمال آفریقا و خاورمیانه — مانند مراکش (OCP)، اردن (JPMC) و عربستان سعودی (Ma’aden) — اگر بتوانند گواهی تولید با ردپای کربن پایین (Low Carbon Footprint Certificate) ارائه دهند، بهعنوان برندگان واقعی این تحول جهانی شناخته خواهند شد.
جمعبندی تحلیلی
| بازه زمانی | وضعیت بازار | اثر بر تقاضای خاک فسفات |
|---|---|---|
| ۲۰۲۵–۲۰۲۶ | خرید پیشدستانه قبل از اجرای CBAM | 🔺 افزایش موقت تقاضا |
| ۲۰۲۷–۲۰۲۸ | شروع سرمایهگذاری اروپا در تولید داخلی | ⚖️ افزایش محدود و هدفمند |
| ۲۰۲۹ به بعد | تثبیت بازار جهانی فسفات | 🔄 بازگشت به میانگین جهانی |
خاک فسفات چیست؟
خاک فسفات (Phosphate Rock) مادهای معدنی حاوی غلظت قابل توجهی از پنتا اکسید فسفر (P₂O₅) است که از آن برای تولید انواع کودهای فسفاته و محصولات شیمیایی استفاده میشود. این ماده عمدتاً از معادن رسوبی استخراج میشود و بسته به منبع استخراج، دارای عیارهای مختلفی مانند ۲۶٪، ۲۸٪، ۳۰٪ و حتی بالاتر است.
از لحاظ ژئوشیمیایی، خاک فسفات معمولاً حاوی ترکیباتی از آپاتیت است که در کنار عناصر دیگری مانند کلسیم، منیزیم، آهن و گاهی عناصر کمیاب قرار دارد. کیفیت و خلوص این خاک تأثیر مستقیمی بر بهرهوری فرآیندهای شیمیایی و کشاورزی دارد، به همین دلیل انتخاب منبع مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
کاربردهای خاک فسفات چیست؟
خاک فسفات کاربردهای گستردهای در صنایع مختلف دارد، از جمله:
۱. تولید کود شیمیایی
بیش از ۸۰٪ خاک فسفات استخراجشده در جهان به تولید کودهایی نظیر: DAP (دیآمونیوم فسفات)، MAP (مونوآمونیوم فسفات)، TSP (تریپل سوپرفسفات) اختصاص مییابد که در بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی نقش کلیدی دارند.
۲. تولید اسید فسفریک
خاک فسفات بهعنوان ماده اولیه اصلی در تولید اسید فسفریک صنعتی و خوراکی استفاده میشود که خود ماده پایه در بسیاری از محصولات شیمیایی و دارویی است.
۳. کاربردهای صنعتی و غذایی
در صنایع شویندهها، خوراک دام و طیور، تولید فلزات خاص مواد شیمیایی سرامیکی، فسفاتهای مشتقشده از خاک نقش کاربردی و اقتصادی مهمی دارند.
ما در تجارت بین المللی مفید چه خدماتی در زمینه تامین خاک فسفات ارائه میدهیم؟
در بازار پیچیده و در حال تحول مواد معدنی، ما با شناخت دقیق از زنجیره تأمین بینالمللی، به مشتریان خود خدمات تأمین حرفهای خاک فسفات با کیفیت و از کشورهای تولید کننده سطح اول جهان ارائه میدهیم:
تأمین خاک فسفات از کشورهای معتبر تولیدکننده
ما با دسترسی مستقیم به منابع اصلی در اردن، مصر، سوریه و دیگر مبادی فعال، امکان انتخاب بهترین کیفیت متناسب با نیاز شما را فراهم میکنیم.
امکان تأمین در احجام مختلف
چه بهدنبال خرید پارتهای کوچک برای آزمایش یا مصرف محدود باشید، یا نیازمند احجام انبوه و پشتیبانی در مقیاس صنعتی، تیم ما زیرساخت لازم برای پاسخگویی کامل دارد.
بستهبندیهای متنوع و سفارشی
محصولات قابل ارائه در انواع بستهبندیهای فلهای، جامبوبگ، کیسه ۵۰ کیلویی یا بستهبندی اختصاصی طبق درخواست مشتری هستند.
ارسال و تحویل امن، شفاف و مقرونبهصرفه
با همکاری با شرکتهای حملونقل دریایی و ترخیص حرفهای، ما تضمین میکنیم خاک فسفات مورد نیاز شما در کوتاهترین زمان و با شفافترین فرآیند بهدستتان برسد.
تماس با ما:
برای دریافت مشاوره تخصصی، تحلیل اختصاصی بازار، یا تأمین خاک فسفات از منابع مختلف، با ما در ارتباط باشید.
