بازار جهانی خاک فسفات همچنان یکی از ارکان کلیدی زنجیره تأمین کشاورزی و صنایع پیشرفته به شمار میرود؛ مادهای حیاتی که نهتنها امنیت غذایی را تضمین میکند، بلکه در فناوریهای نوظهوری همچون تولید باتری نیز نقشی کلیدی دارد. در این مقاله نگاهی دقیق به جایگاه مهم دو کشور مصر و پاکستان در این بازار بویژه خاک فسفات مصر خواهیم داشت؛ از روندهای قیمتی و تحولات تجاری گرفته تا فرصتهای آینده.
خاک فسفات مصر: یکی از ستونهای تأمین خاک فسفات در بازار جهانی
مصر با بهرهگیری از ذخایر عظیم و موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، جایگاه خود را بهعنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان خاک فسفات تثبیت کرده است؛ مادهای حیاتی برای تولید کودهای شیمیایی و کاربردهای صنعتی.
نکات کلیدی درباره بازار مصر:
-
ثبات قیمتی: طبق آخرین گزارشها، قیمت خاک فسفات مصر با عیار ۲۶ تا ۲۷ درصد P₂O₅ در بازارهای چین و فیلیپین در محدوده ۸۵ دلار به ازای هر تن باقی مانده و در اندونزی برای بستههای ۵۰ کیلوگرمی با عیار ۲۶ درصد در حوالی ۸۰ دلار/تن تثبیت شده است. همچنین قیمتهای FOB برای خردادماه ۱۴۰۴ نسبت به اردیبهشت ماه تغییری نداشته که نشاندهنده بازاری پایدار است.
- تقاضای جهانی: علاوه بر تولید کود، خاک فسفات مصر در تولید باتریهای فسفات آهن لیتیوم (LFP) نیز کاربرد فزایندهای دارد؛ باتریهایی که در صنعت خودروهای برقی بهسرعت در حال گسترش هستند.
بسته بندی متنوع: خاک فسفات مصر به دلیل وجود زیرساخت امکان عرضه با انواع بسته بندیهای متداول شامل کیسه های ۵۰ کیلوگرمی، کیسه های جامبوبگ (در کانتینر) و همچنین به صورت فله برای محموله های بزرگ را داراست. بارگیری خاک فسفات مصر به سمت آسیا از بنادر این کشور واقع در دریای سرخ انجام می شود.
تنوع در کیفیت: خاک فسفات مصر در گریدهای مختلفی قابل عرضه است. این خاک چه از معادن دریای سرخ عرضه شود و چه از معادن ابوطرطور، می توان آن را در گریدهای ۲۲ الی ۳۰ درصد عرضه کرد.
توانایی مصر در حفظ ثبات قیمتی در شرایط نوسانات جهانی، جایگاه آن را بهعنوان یک عرضهکننده قابل اعتماد تثبیت کرده است. نزدیکی جغرافیایی به بازارهای مهمی چون چین، اندونزی و فیلیپین، به مصر این امکان را میدهد تا با سرعت و کارآمدی به تقاضای رو به رشد پاسخ دهد.
پاکستان: چالش قیمت بالا در بازار DAP
پاکستان، با وجود اینکه یکی از تولیدکننده عمده خاک فسفات نیست، یکی از بزرگترین مصرفکنندگان کودهای فسفاته بهویژه DAP (دیآمونیوم فسفات) محسوب میشود. این کشور درگیر شرایط پرنوسانی در بازار داخلی است که بر روند واردات و قیمتگذاری تأثیر مستقیم دارد.
پاکستان؛ بین پتانسیل معدنی و وابستگی وارداتی
برخلاف تصور عمومی، پاکستان دارای ذخایر قابلتوجهی از خاک فسفات است؛ اما بهدلیل نبود فناوری فرآوری، ضعف سرمایهگذاری و چالشهای زیرساختی، این منابع تاکنون بهدرستی در چرخه تولید قرار نگرفتهاند. در نتیجه، این کشور همچنان وابسته به واردات DAP و سایر کودهای فسفاته است.
وضعیت خاک فسفات در پاکستان:
ذخایر بومی: معادن خاک فسفات در مناطقی مانند مختلفی از این کشور به ویژه در هزاره، خیبرپختونخوا، بلوچستان و پنجاب وجود دارند. برآوردها نشان میدهد که پاکستان بیش از ۲۵۰ میلیون تن ذخیره خاک فسفات دارد.
عیار پایین و نیاز به فناوری: بیشتر خاک فسفاتهای موجود در پاکستان دارای عیار پایین (زیر ۲۵٪ P₂O₅) هستند که نیاز به فرآوری و غنیسازی دارند—فرایندی که در حال حاضر بهطور صنعتی توسعه نیافته است.
فرصتهای مغفول: سرمایهگذاری در فناوریهای جدید مانند شناورسازی، لیچینگ و استفاده از نانوتکنولوژی میتواند ارزش افزوده قابلتوجهی ایجاد کرده و وابستگی وارداتی را کاهش دهد.
بازار مصرف DAP در پاکستان:
روند قیمتی DAP: طبق گزارها، فروش ۳۰ هزار تن DAP چینی به قیمت ۷۳۵ تا ۷۴۵ دلار به ازای هر تن (CFR) برای بارگیری در ژوئن نهایی شده است و مذاکرات برای خرید ۵۰ هزار تن دیگر نیز در جریان است. پیشنهادهای فروش DAP چینی در حدود ۷۴۰ دلار است، در حالی که خریداران پیشنهادهایی در بازه ۷۲۰ تا ۷۳۰ دلار ارائه دادهاند.
چالشهای داخلی: قیمت بالای DAP، در کنار قیمت پایین محصولات کشاورزی مانند گندم (۲۲۵۰ روپیه برای هر کیسه ۴۰ کیلوگرمی)، باعث کاهش خرید کشاورزان شده و خطر کاهش مصرف کود را به همراه دارد. در حال حاضر، قیمت DAP داخلی در کراچی ۱۲۰۵۰ روپیه برای هر کیسه ۵۰ کیلوگرمی است، در حالی که برندهای وارداتی توسط بخش خصوصی با قیمت ۱۲۲۰۰ تا ۱۲۲۵۰ روپیه عرضه میشوند.
چشمانداز بازار: افزایش قیمت اسید فسفریک و اعلام بودجه دولت در تاریخ ۲۰ خردادماه ۱۴۰۴، احتمال افزایش بیشتر قیمت DAP را ایجاد کرده و برخی فروشندگان را به تعویق عرضه واداشته است.
بازار کود پاکستان با چالشهایی همچون قیمتهای بالا و فشارهای اقتصادی دستوپنجه نرم میکند، اما تقاضای بالای این کشور برای DAP، اهمیت جهانی خاک فسفات را در تأمین امنیت غذایی بهخوبی نشان میدهد.
چرا خاک فسفات اهمیت دارد؟
خاک فسفات ماده اولیه تولید کودهای شیمیایی است که نقش مستقیمی در افزایش بهرهوری کشاورزی و تأمین غذای جمعیت در حال رشد جهان دارد. اما فراتر از آن، استفاده از آن در تولید باتریهای LFP برای خودروهای الکتریکی، نقش آن را در آینده انرژی پاک و پایدار نیز برجسته کرده است. ثبات تأمین از سوی مصر و تقاضای فزاینده پاکستان برای کودهای فسفاته، بازتابی از پیوند عمیق بازار جهانی این ماده معدنی استراتژیک است.
فرصتها و چالشهای پیشرو
بازار خاک فسفات در مرحلهای حساس قرار دارد؛ جایی که ثبات قیمتی خاک فسفات مصر و پویایی تقاضای پاکستان دو روی سکه آن هستند. روندهای مهمی که باید در آینده دنبال کرد عبارتند از:
افزایش تقاضا: رشد جمعیت جهان و گسترش فناوریهای سبز به افزایش مصرف خاک فسفات دامن خواهد زد.
فشارهای قیمتی: قیمت بالای DAP در پاکستان میتواند به کاهش مصرف و در نهایت افت عملکرد محصولات کشاورزی منجر شود.
نوآوری در زنجیره تأمین: سرمایهگذاری در زیرساختهای صادراتی، همانند آنچه مصر انجام داده، برای پاسخگویی به تقاضای جهانی حیاتی خواهد بود.
در گفتگو مشارکت کنید
بازار خاک فسفات بهسرعت در حال تحول است و نقش کشورهایی همچون مصر و پاکستان در شکلدهی آینده کشاورزی و انرژی پایدار، پررنگتر از همیشه شده است. به نظر شما آینده این بازار به چه سمتی خواهد رفت؟ دیدگاهها و تحلیلهای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
